Próba założenia i funkcjonowania wodoleczniczego kurortu pod Kwidzynem jest raczej mało znanym epizodem lokalnej historii.
Zaczęło się od publikacji broszurki w 1727 r. autorstwa lekarza Michaela Friedricha Tennigsa, w której zawarł medyczne rozważania o uzdrawiających właściwościach wód wypływających ze źródła w okolicach Małych Bądek. Następny był von Flanss, także medyk, który w swojej publikacji zachwalał efekty lecznicze wody pochodzącej z tamtejszych źródeł.
Dopiero 60 lat później medyk David Gunther kazał sobie przysłać do Królewca kilka flaszek wody z w/w źródełka w celu dokładniejszych badań, których wyniki ogłoszono w 1788 r.
Okoliczne dobra ziemskie (Duże i Małe Bądki oraz Otłówek) były majątkiem rycerskim należącym do prezesa Pomezańskiego Konsystorium i radcy Pruskiego Trybunału Johana Ernsta von Lehwald. Od niego to w 1819 roku zakupiła źródłonośny teren znana ze smykałki do interesów rodzina Gesslerów.
Przedsiębiorczy Gesslerowie zbudowali Gasthaus, do którego prowadziła piękna leśna droga z Małych Bądek do Bogusza.
Przeprowadzano kolejne analizy tych wód, ponieważ Dziennik Urzędowy Rejencji Kwidzyńskiej z 15.09.1826 donosił, że badania chemiczne wody z tych źródeł leśnych wykazały wprawdzie zwiększoną zawartość żelaza w źródlanej wodzie, ale w zbyt małej ilości, żeby liczyć na jej lecznicze właściwości.
Nie przeszkadzało to rosnącej sławie bądkowskich źródeł, co powodowało masowe odwiedziny lasu, z którego one wypływały oraz gościńca Gesslerów. Promocję przyszłego kurortu prowadził przybyły do Kwidzyna w 1830 roku Dr Heinrich Jacob Heidenhain aż do 1868 r., kiedy to zmarł w czasie epidemii cholery. Źródła sławił też ówczesny autorytet w dziedzinie wodolecznictwa zalecający lecznicze picie tutejszej wody Vinzenz Priessnitz. Ich publikacje przyczyniły się do powstania kurortu.
18 czerwca 1840 roku zostało wydane urzędowe zezwolenie władz prowincji na otwarcie kurortu leczniczego a już 17 lipca tego roku pierwszy turnus liczył 19 kuracjuszy przybyłych na leczenie z Wrocławia, Gdańska, Grudziądza, Malborka i Pasłęka. 24 października tegoż roku zakładowi leczniczemu nadano nazwę Friedrichsbad. Zajmował on 2 morgi chełmińskie pomiędzy Małymi i Dużymi Bądkami oraz Boguszem. Do marca 1843 roku odwiedziło kurort 196 pacjentów, z dobrymi wynikami uleczenia całkowitego lub częściowego.
Właściciele Friedrichsbadu rozwijali zakład dokupując teren w Boguszu i rozbudowując infrastrukturę leczniczego kompleksu, który w 1845 r. miał budynek mieszkalny, restaurację , salę zabiegową, łazienki z prysznicami, stajnie dla gości i zabudowania gospodarcze.
W 1852 r. Nadworna Oficyna Kanterów w drukowanym cyklu 17 broszur opisów i wspomnień „Kwidzyn i okolice” poświęciła nr 9 opisowi kurortu: „Gościniec nad Źródłem” (Gasthaus an der Quelle).
Ten rozmach inwestycyjny i inne próby ożywienia zakładu nie zapobiegły nadchodzącemu upadkowi całego przedsięwzięcia. Po kilku latach kurort zaczął powoli zamierać a w końcu na polecenie Gesslera juniora całość obiektu poddano rozbiórce.
W 1864 r. Friedrichsbad nazwano już „byłą wspaniałością” a później pozostało tylko wspomnienie o minionej idylii bidermajerowskiego kurortu.
Tak jak okolice Miłosnej, tak i leśne drogi prowadzące stamtąd do Bogusza niezmiennie były także w późniejszych czasach ulubionym terenem wędrówek mieszkańców Kwidzyna zwabianych tam urokami lasu i legendą źródlanego uzdrowiska.
To chyba w 1976 r. wybrałem się w tamte okolice z Alfonsem Lemańskim. Po długiej penetracji terenów domniemanej lokalizacji Friedrichsbadu nie znaleźliśmy po nim żadnych śladów. Badana później w kwidzyńskim Sanepidzie woda pobrana z tamtejszych cieków leśnych miała standardowy zestaw składników bez żadnych rewelacji. Dzisiaj jest już zapewne wzbogacona chemią całej tablicy Mendelejewa dostarczoną tam podziemnymi ciekami wodnymi z wieloletniego śmieciowiska w Bądkach.
Po upadku uzdrowiska wieść gminna głosiła, że źródełko straciło swą moc leczniczą po
tym, jak ktoś tajemnie zatopił w nim zdechłego psa. Nawet jeśli to wówczas była nieprawda, to dziś i tak mamy podobne efekty. Legendy są trwalsze.
Dodaj komentarz!